Denizli’nin Bozkurt ilçesine bağlı Hayrettin Mahallesi, baharın gelişiyle birlikte doğanın en nadide güzelliklerinden birine ev sahipliği yapıyor. Halk arasında “ağlayan gelin”, “hüzün çiçeği” ya da “yaz gülü” olarak bilinen ters laleler, çiçek açmaya başladı. Renkleri ve hikâyesiyle görenleri büyüleyen bu endemik tür, kısa ömrü boyunca bölgeye adeta bir görsel şölen sunuyor.
Yılın sadece 15 ila 20 günü çiçek açan ters laleler, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da görülürken, batıda ise yalnızca Bozkurt ilçesinin Hayrettin Mahallesi ise bu çiçeğin en yoğun görülebildiği nadir yerlerden biri.
Koparmanın Bedeli Ağır
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından koruma altına alınan ters laleleri koparmak, kırmak ya da zarar vermek büyük bir cezai yaptırımı da beraberinde getiriyor. 2025 yılı itibarıyla bu bitkiye zarar verenlere 387 bin 141 TL para cezası uygulanıyor.
Göçün Sessiz Tanığı: “Bir gün döneriz umuduyla diktik”
Hayrettin Mahallesi sakinlerinden Zeki Orhan, ters lalelerin köydeki varlığının tarihsel bir geçmişe dayandığını anlatarak şunları söyledi:
“Biz Bulgaristan göçmeniyiz. Atalarımız 1878’de Deliorman bölgesinde yaşarken, orası tamamen Bulgarların eline geçince Anadolu’ya göç etmek zorunda kalmışlar. Göç sırasında yanlarına bu çiçeklerin soğanlarını da almışlar. Çünkü bu çiçeği doğada hiçbir hayvan yemiyor. Hem bir tür kılavuz gibi görmüşler hem de geri döneriz diye diktikleri her yerde bu çiçekleri bırakmışlar. Ama dönememişler…
Biz de halen bu çiçekleri dikiyoruz. Çapa yapıyoruz, otunu yoluyoruz ama kendiliğinden yetişen, zorluğu olmayan bir çiçek. Ne ilaç ister ne özel bir bakım. Biz bu şekilde çoğaltıyoruz. Her diktiğimiz yerde tekrar yeşeriyor, çoğalıyor. Bu çiçeğin hem hikâyesi var hem de bizim köklerimizle bağlantısı. Şimdi de Hayrettin’de bu çiçeklerle yaşıyoruz.”
“Ters Lale Festivalimiz Vardı, Sonra Unutuldu”
Köy halkından Ali Altıntaş ise geçmişte düzenlenen ters lale festivallerini hatırlatarak şöyle konuştu:
“Eskiden burada ters lale festivalleri yapılıyordu. 8-9 yıl boyunca çok güzel etkinlikler düzenlendi. Katılım da çok oluyordu. Köyümüz şenleniyordu. İnsanlar severek geliyordu, biz de büyük bir keyifle eşlik ediyorduk.
Ama sonra birden kesildi. Neden yapılmaz oldu bilmiyoruz. Oysa ters lale bu köye ayrı bir güzellik katıyor. Görsel olarak zaten çok özel bir çiçek. Ama en güzeli dalındayken. Koparılmadan, doğada kendi haliyle izlenmesi gerekiyor.”
Kolay Bakım, Derin Anlam: “Yaz Gülü deriz biz buna”
Köyde uzun süredir ters lalelerle ilgilenen Hülya Orhan ise çiçeğin bakım süreciyle ilgili detayları paylaştı:
“Ters lalenin soğanını biz kış aylarında toprağa dikeriz. Kasım gibi, biz ona ‘kış altı’ deriz. Sonra bahar aylarında uygun bir yere aktarırız. Yani bu aylarda açıyor ya, açtıktan sonra o soğanı alıp daha iyi yerlerde çoğaltabiliyoruz.
Bakımı zor değil, sadece dibini çapalarsın, otunu temizlersin. Ne ilaç ister ne başka bir şey. Doğru yere dikilirse çok sayıda yavru verir, daha güzel çiçek açar.
Biz bu çiçeğe ‘yaz gülü’ deriz. Eski büyüklerimizden duyduğumuz bir efsane de var: Bir genç kız birini sevmiş, ama ailesi onu başkasına vermiş. O da gelin olup giderken boynunu eğmiş, o haliyle kalmış. Yani ters dönmüş. O yüzden adına ters lale demişler. Hüzünlü bir çiçek deriz biz buna.”
Fotoğrafçılar İçin Cazibe Noktası
Hayrettin Mahallesi, her yıl çok sayıda doğa fotoğrafçısı ve botanik meraklısını ağırlıyor. Bölge halkı, bu güzelliği görmek isteyen doğaseverlerden çiçeklere zarar vermeden, doğanın dengesini bozmadan ziyaret etmelerini istiyor.
Baharın kısa süreli ama etkileyici misafirlerinden olan ters laleler, Bozkurt’un doğasında hikâyeleriyle birlikte yaşamaya devam ediyor.
